Το Πολυφωνικό Τραγούδι απαντάται στο Πωγώνι και βασίζεται στην ιστορία και τα βιώματα της πολύπαθης αυτής περιοχής της Ηπείρου.
Η πολυφωνία αποτελεί συνδυασμό σε μία ηχητική ενότητα δύο ή περισσοτέρων μελωδικών γραμμών (φωνών ή μερών) που διατηρούν ωστόσο τη μελωδική και συχνά τη ρυθμική τους ανεξαρτησία. Η προέλευση του πολυφωνικού τραγουδιού δεν είναι με σαφήνεια γνωστή, λέγεται όμως ότι έχει ρίζες στην αρχαιότητα. Σταθμός της εξέλιξης της πολυφωνίας είναι ο 9ος αι. Μ.Χ. στην Δυτική Ευρώπη όπου περνά τα στενά όρια της Εκκλησιαστικής μουσικής. Το Πολυφωνικό τραγούδι ακολουθεί την Δωρική πεντατονική ανημίτονη κλίμακα (σειρά πέντε φθόγγων χωρίς την παρουσία ημιτονίων) ενώ η διατήρηση του «ίσου» έχει Βυζαντινές ρίζες . Αντικατοπτρίζει τα κύρια βιώματα του Πωγωνίου: την ξενιτιά, τον αποχωρισμό , την διαίρεση της Ηπείρου, την αγάπη για την φύση. Συναντάμε αντίστοιχα τραγούδια:
- Της ξενιτιάς («Αλησμονώ και χαίρομαι»)
- Μοιρολόγια «Λεμονανθούς σε στόλισα»
- Λυρικά της Αγάπης : «Τι κακό έκανα ο καημένος»
- Ιστορικά –Αποχωρισμού : «Δεροπολίτισσα»
Τα πολυφωνικά συγκροτήματα αποτελούνται από 4 έως 10 άτομα.
Ο «Πάρτης» είναι ο πρώτος του συγκροτήματος που ξεκινά-παίρνει το τραγούδι που το γυρίζει ο «Γυριστής» για να κρατήσουν το ίσο οι «Ισοκράτες» που στην ουσία διατηρούν την τονική μελωδία και είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της ομάδας . Ο «Κλώστης» της μελωδικής αυτής ομάδας κλώθει σαν το νήμα το τραγούδι ανάμεσα στην τονική και την υποτονική μελωδία. Ο «Γυριστής» και ο «Κλώστης» κόβουν απότομα το τραγούδι δημιουργώντας με τον τελευταίο φθόγγο του «Πάρτη» μία έντονη διαφωνία που είναι και το κύριο χαρακτηριστικό του Πολυφωνικού Τραγουδιού. Το σύνολο της μελωδίας έχει παρ’ αυτά μία αυστηρή αρμονία και μιμείται τα μουσικά όργανα που όμως απουσιάζουν.
Εκφράζει τη «δωρική» λιτότητα και την διαφορετικότητα κάθε μέλους του συνόλου που τελικά εναρμονίζεται και σέβεται το «όλον».
Γενικά, το πολυφωνικό τραγούδι το συναντάμε εκτός από την Ήπειρο και στην : Αλβανία, Κάτω Ιταλία, Κορσική, Βοσνία, Σερβία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία, Νότια Πολωνία, Αιθιοπία, Γεωργία, Βόρειο Πακιστάν, , Ινδονησία, Ταϊβάν και στους νότιους πρόποδες των Ιμαλαΐων.
Πηγή: Κ.Λώλης Μουσικολόγος
